Jednym z założeń przyjętego w marcu 2021 r. przez Komisję Europejską Cyfrowego kompasu 2030, który określa główne kierunki transformacji cyfrowej, jest znaczny wzrost wykorzystania technologii teleinformatycznych (ICT) przez przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej. Ma to zwiększyć przewagę konkurencyjną europejskich firm, a także wspomóc ich transformację ekologiczną i poprawić zrównoważony rozwój. Narzędziem do monitorowania postępów w tym zakresie jest coroczny “Indeks gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego” (Digital Economy and Society Index, DESI). W tym artykule przeczytacie jak wygląda sytuacja europejskich przedsiębiorstw w świetle raportu DESI 2021.

W Cyfrowym kompasie założono, że do 2030 r. co najmniej 90 proc. małych i średnich przedsiębiorstw w Unii Europejskiej osiągnie podstawowy poziom wykorzystania technologii cyfrowych, a 75 proc. wszystkich przedsiębiorstw wykorzystywać będzie bardziej zaawansowane rozwiązania – sztuczną inteligencję, chmury obliczeniowe, duże zbiory danych.

‍

Patrząc na aktualne dane, osiągnięcie założonych celów może okazać się nie lada wyzwaniem. Co prawda niektóre kraje już teraz są bliskie osiągnięcia tych założeń. Ale wiele innych pozostaje w tyle, zaniżając średnią unijną.

Integracja technologii cyfrowej – podstawowe informacje

Na wskaźnik integracji technologii cyfrowej w raporcie DESI 2021 składają się trzy elementy – “poziom ucyfrowienia”, “technologie cyfrowe dla biznesu” i “e-commerce”. Pierwszy odwzorowuje odsetek firm z sektora MŚP, które wykorzystują technologie teleinformatyczne przynajmniej w stopniu podstawowym. Drugi odzwierciedla wykorzystanie przez przedsiębiorstwa zaawansowanych technologii, elektronicznych faktur ustrukturyzowanych oraz prowadzenie działań proekologicznych z wykorzystaniem ICT. Natomiast trzeci z elementów pokazuje jak wiele małych i średnich przedsiębiorstw prowadzi sprzedaż online i jaka jest jej skala.

‍

Poziom integracji technologii cyfrowej w krajach członkowskich UE

(skala 0-100)

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Digitalizacja działalności europejskich MŚP

Poziom ucyfrowienia przedsiębiorstwa określany jest w DESI na podstawie tego, ile spośród dwunastu wybranych kryteriów firma spełnia. Wśród nich są między innymi:

• posiadanie strony internetowej oraz to, czy ma ona jedynie charakter informacyjny, czy też można za jej pośrednictwem na przykład dokonywać zamówień,
• łącze internetowe o szybkości min. 30 Mb/s,
• wykorzystywanie przez min. 50 proc. zatrudnionych do celów służbowych komputerów z dostępem do internetu,
• zatrudnianie specjalistów IT,
• sprzedaż online stanowi przynajmniej 1 proc. obrotu,
• wykorzystanie drukarek 3D, robotów przemysłowych itp.

‍

Za przedsiębiorstwa o podstawowym poziomie ucyfrowienia uznawana są te, które spełniają co najmniej cztery spośród wszystkich dwunastu kryteriów. Średnia dla całej Unii Europejskiej wyniosła 60 proc.

‍

Najlepsze wyniki w tym zakresie wykazują kraje skandynawskie – Dania, Finlandia i Szwecja, gdzie już ponad 80 proc. firm osiągnęła wymagany poziom. Ponadto w dwóch pierwszych jest też najwyższy odsetek (ponad 5 proc.) przedsiębiorstw o bardzo wysokim poziomie ucyfrowienia, a więc takich, które spełniają minimum dziesięć spośród kryteriów.

‍

Na drugim biegunie znajdują się Bułgaria i Rumunia, gdzie mniej niż 35 proc. MŚP osiągnęła podstawowy poziom digitalizacji swojej działalności.

‍

MŚP z co najmniej podstawowym poziomem ucyfrowienia w krajach członkowskich UE

(proc. MŚP)

Dane dla Grecji (EL) uznane zostały za niewiarygodne.

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Zatrudnianie specjalistów ICT

Twórcy raportu DESI 2021 zwracają uwagę na dużą dysproporcję w odsetku przedsiębiorstw zatrudniających specjalistów z obszaru technologii teleinformatycznych, w zależności od ich wielkości. Podkreślają też, że w przeciągu ostatnich lat nie było w tym względzie większych zmian. Aktualnie specjalistów ICT zatrudnia 76 proc. dużych (ponad 250 pracowników), 42 proc. średnich (50-250 pracowników) i jedynie 14 proc. małych (10-49 pracowników).

‍

Przedsiębiorstwa zatrudniające specjalistów ICT w UE

(proc. przedsiębiorstw, lata 2014-2020)

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Technologie cyfrowe w biznesie

Jak można się spodziewać, adaptacja rozwiązań ICT najszybciej i najpełniej realizowana jest przez duże przedsiębiorstwa. Wykorzystują one w swojej działalności więcej i bardziej zaawansowanych narzędzi teleinformatycznych.

‍

Różnice pomiędzy największymi przedsiębiorstwami a sektorem MŚP powodują, że mimo szerokiego stosowania najnowocześniejszych rozwiązań przez te pierwsze, średnia dla wszystkich unijnych firm jest stosunkowo niska. Z resztą podobne zróżnicowanie widoczne jest również przy mniej zaawansowanych technologiach.

‍

Adaptacja technologii cyfrowych przez przedsiębiorstwa w UE

(proc. przedsiębiorstw)

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Na przykład jeśli chodzi o oprogramowanie do planowania zasobów przedsiębiorstwa (ERP, od ang. Enterprise Resource Planning), to w największych firmach są one używane powszechnie, stosuje je 80 proc. z nich. Jednocześnie rozwiązania takie zaadaptowało tylko 35 proc. małych i średnich przedsiębiorstw. W konsekwencji daje to średnią dla całej Unii Europejskiej na poziomie 36 proc.

Big data, AI, cloud computing

Zgodnie z unijnymi planami do 2030 r. wykorzystanie najbardziej zaawansowanych rozwiązań, takich jak sztuczna inteligencja, chmura obliczeniowa i duże zbiory danych, powinno stać się udziałem 75 proc. przedsiębiorstw. Ale na chwilę obecną odsetki te są znacznie niższe.

‍

Najgorzej sytuacja wygląda z wykorzystywaniem dużych zbiorów danych. W Europie robi to jedynie 14 proc. wszystkich przedsiębiorstw (34 proc. spośród największych). Liderem w tym obszarze jest Malta, gdzie ponad 30 proc. firm analizuje duże zbiory danych. Niewiele gorzej (27 proc.) jest w Danii i Holandii. Z drugiej strony aż w 13 państwach wspólnoty poziom ten jest niższy niż 10 proc.

‍

Natomiast adaptacja rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję i chmurę obliczeniową wygląda nieco lepiej. Już ¼ przedsiębiorstw w Unii Europejskie stosuje przynajmniej dwa narzędzia oparte na sztucznej inteligencji. Czechy osiągnęły w tym względzie najlepszy wynik z odsetkiem 40 proc. Poza tym w ośmiu kolejnych krajach europejskich ponad 30 proc. firm stosuje przynajmniej dwa takie narzędzia. Irlandia (14 proc.), Słowacja i Estonia (po 15 proc.) zamykają tę listę.

‍

Przedsiębiorstwa wykorzystujące co najmniej dwie technologie AI w krajach członkowskich UE

(proc. wszystkich przedsiębiorstw)

Dane dla Cypru (CY) i Malty (MT) niedostępne.

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Jeśli chodzi o korzystanie z chmury obliczeniowej, to twórcy raportu brali pod uwagę rozwiązania o średnim i wyższym poziomie zaawansowania, takie jak hosting firmowych baz danych, korzystanie z aplikacji księgowych, oprogramowania do zarządzania kontaktami z klientami (CRM, od ang. Customer Relationship Management) i mocy obliczeniowej. W Europie z tych usprawniających działalność i obniżających koszty rozwiązań korzysta już 26 proc. firm, w tym 48 proc. największych i 25 proc. MŚP.

‍

W czołówce wykorzystania rozwiązań chmurowych są kraje skandynawskie, które jako jedyne osiągnęły wynik wyższy (i to znacznie) niż 50 proc. W Finlandii stosuje je 62 proc. firm, w Szwecji 59 proc., a w Danii 57 proc. Na przeciwległym krańcu skali jest Bułgaria z wynikiem na poziomie 8 proc.

Podwójna transformacja

Jednym z efektów postępującego ucyfrowienia przedsiębiorstw europejskich ma być to, że gospodarka rozwijać się będzie w bardziej zrównoważony sposób. Nazwano ten proces podwójną transformacją – klimatyczną i cyfrową. Znalazło to również swoje odzwierciedlenie w DESI 2021.

‍

Twórcy raportu przeanalizowali czy technologie teleinformatyczne pomogły przedsiębiorstwom w realizacji któregokolwiek z dziesięciu niżej wymienionych działań:

• mniejsze zużycie energii;
• mniejsze zużycie surowców, sprzętu lub materiałów eksploatacyjnych;
• wirtualizacja produktów lub usług;
• ułatwienie pracy zdalnej;
• ograniczenie podróży służbowych;
• oferowanie alternatywnych rozwiązań transportowych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju;
• wytwarzanie mniejszej ilości odpadów;
• wdrożenie zasad projektowania ekologicznego;
• recykling sprzętu lub produktów;
• pomiar wpływu na środowisko.

‍

Ustalono trzy poziomy wykorzystania ICT na rzecz zrównoważonego rozwoju: niski – realizacja od 0 do 4 działań; średni – od 5 do 7 działań; wysoki – od 8 do 10 działań. Odsetek przedsiębiorstw, którym udało się wykonać co najmniej pięć z tych działań przy zwiększaniu stopnia digitalizacji swojej działalności (średni i wysoki poziom), włączono jako kolejny składnik elementu “technologie cyfrowe dla biznesu”.

‍

W całej Unii Europejskiej firmy prowadzące proekologiczne działania dzięki wykorzystaniu technologii teleinformatycznych stanowią 66 proc. wszystkich. Jak to wygląda w poszczególnych krajach pokazuje tabela.

‍

Przedsiębiorstwa, które osiągnęły co najmniej średni poziom działań proekologicznych realizowanych z wykorzystaniem ICT w krajach członkowskich UE

(proc. wszystkich przedsiębiorstw)

Dane dla Cypru (CY) i Malty (MT) niedostępne.

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Handel internetowy

Ostatnim elementem wskaźnika integracji technologii cyfrowej jest “e-commerce”. Dotyczy on firm z sektora MŚP, a składa się na niego odsetek przedsiębiorstw, które prowadzą przez handel elektroniczny (muszą osiągać z tego źródła minimum 1 proc. swoich obrotów), procentowy udział obrotów ze sprzedaży online w obrotach globalnych tych firm oraz odsetek firm sprzedających przez internet do innych krajów Unii Europejskiej.

‍

Z raportu DESI 2021 wynika, że działalność w obszarze e-commerce prowadzi w Europie 17,5 proc. małych i średnich przedsiębiorstw. Ich obroty z tego tytułu wynoszą niecałe 12 proc. Uwzględniając w tych wyliczeniach również firmy największe, byłoby to odpowiednio 20 i 18 proc.

‍

MŚP prowadzące handel online i ich obroty z tego tytułu w UE

(proc. MŚP i proc. obrotów MŚP, lata 2015-2020)

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021

‍

Sprzedaż do innych krajów unijnych prowadzi w całej wspólnocie jedynie 8 proc. MŚP. Ale w Irlandii jest to aż 18 proc., a w Austrii, Belgii i Czechach około 15 proc. Większość z nich nie spotyka żadnych dodatkowych trudności z tym związanych. Ale 37 proc. firm deklaruje, że napotyka na przynajmniej jedną przeszkodę w prowadzeniu handlu transgranicznego. W dużej części wypadków są to wysokie koszty wysyłki i ewentualnego zwrotu towaru, z czym spotkało się 27 proc. przedsiębiorstw. Natomiast 11 proc. spotkało się z trudnościami związanymi z nieznajomością języków obcych i lokalnych przepisów, co powodowało dodatkowe problemy przy rozwiązywaniu reklamacji lub sporów z klientami.

‍

MŚP prowadzące handel online w krajach członkowskich UE

(proc. wszystkich MŚP)

Źródło: Komisja Europejska, DESI 2021