Od 2018 r. obowiązuje w Polsce mechanizm podzielonej płatności (MPP), czyli tak zwany split payment. Jest to jeden ze sposobów na uszczelnienie systemu podatkowego i redukcji luki VAT. Mechanizm ten nadal uważany jest za rozwiązanie relatywnie nowe. W Europie wprowadzono go dotychczas tylko w kilku krajach. Na jakich zasadach funkcjonuje on w Polsce? Kiedy jego zastosowanie jest obowiązkowe? A kiedy dobrowolne? O tym wszystkim przeczytasz w tym artykule.

Projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, w którym zawarto przepisy wprowadzające w Polsce mechanizm podzielonej płatności (art. 108a-108f), przyjęty został przez rząd już we wrześniu 2017 r. Po roku zmiany weszły w życie. W międzyczasie szczegóły tego rozwiązania kilkukrotnie modyfikowano. Najnowsze modyfikacje, będące odpowiedzią na sytuację gospodarki w okresie pandemii COVID-19, obowiązują od początku 2021 r.

Split payment – jak to działa

W podstawowym założeniu mechanizm podzielonej płatności polega na tym, że płatność za towar lub usługę dzielona jest na dwie części, z których każda wpływa na inne konto. Zasadnicza część, odpowiadająca kwocie netto, trafia bezpośrednio na standardowe konto sprzedawcy. Natomiast suma równa podatkowi VAT trafia na specjalny rachunek. Z pieniędzy tam zgromadzonych właściciel korzystać może tylko do ściśle określonych rodzajów transakcji.

‍

W Polsce rachunki VAT tworzone są automatycznie, jako konto dodatkowe, przy zakładaniu konta firmowego.

Kto może stosować MPP

Zgodnie z aktualnymi polskimi przepisami, mechanizm podzielonej płatności możesz stosować tylko jeśli jesteś podatnikiem VAT i opłacasz przelewem fakturę, w której wyszczególniono kwotę tego podatku. Jednak split payment nie jest obligatoryjny przy każdej takiej transakcji. Obowiązek taki powstaje dopiero w ściśle określonych okolicznościach.

Obowiązkowa płatność podzielona

Aby dana transakcja musiała być przeprowadzona z zastosowaniem MPP, muszą być spełnione łącznie dwa warunki. Po pierwsze na fakturze muszą występować towary lub usługi wrażliwe (wszystkie z załącznika nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług). A po drugie należność ogółem przekracza 15 tys. zł brutto lub równowartość w walutach obcych. Wystawiający fakturę spełniającą te warunki musi opatrzyć ją określeniem „mechanizm podzielonej płatności”.

‍

Wśród artykułów i usług wrażliwych wymienionych w załączniku do ustawy są przede wszystkim:

• stal, miedź, aluminium, metale szlachetne i wyroby z nich,
• węgiel i paliwa stałe z węgla,
• paliwa płynne,
• urządzenia elektroniczne i ich części, m.in. telefony komórkowe, komputery, aparaty fotograficzne, drukarki oraz tusze i tonery do nich, procesory, dyski twarde, akumulatory,
• części do pojazdów mechanicznych,
• surowce wtórne i odpady,
• uprawnienia do emisji gazów cieplarnianych i usługi związane z ich przenoszeniem,
• wszelkie usługi budowlane.

‍

Musisz pamiętać, że wystarczy, by jedna z pozycji na fakturze opiewającej na ponad 15 tys. zł brutto należała do grupy wrażliwych, aby powstał obowiązek zastosowania MPP. Jednak wtedy od ciebie zależy czy mechanizmu tego użyjesz do płatności za całą fakturę, czy tylko za artykuły i usługi wrażliwe.

Dobrowolny split payment

Mechanizmu podzielonej płatności możesz użyć również w wypadku wszystkich innych opłacanych przelewem faktur (jeśli oczywiście zaliczasz się do opisanej wyżej grupy przedsiębiorców).

‍

Jednak twój kontrahent może zastrzec, że nie chce stosowania MPP. Obliguje cię to do przelania na jego konto kwoty brutto. Oczywiście zastrzeżenie to traci moc w sytuacji, gdy transakcja spełnia wymogi obowiązkowego split paymentu.

Wykonanie płatności z MPP

Płatność w mechanizmie podzielonej płatności wykonać możesz tylko przy pomocy dostępnego w firmowych kontach formularza przelewu o nazwie “komunikat przelewu”. Podać w nim trzeba:

• kwotę podatku, która ma być przelana na rachunek VAT
• kwotę brutto objętą split paymentem
• numer faktury
• NIP dostawcy

‍

Jeśli otrzymałeś od kontrahenta więcej faktur, możesz opłacić je z wykorzystaniem split paymentu jednym przelewem. Wtedy zamiast numeru wpisujesz okres z jakiego pochodzą faktury. Okres ten nie może być dłuższy niż jeden miesiąc. W ten sposób możesz też zapłacić zaliczkę – wtedy zamiast numeru faktury wpisujesz “zaliczka”.

‍

Pamiętaj, że wykonanie przelewu z zastosowaniem MPP możliwe jest tylko pomiędzy rachunkami firmowymi zarejestrowanych podatników VAT. Wszystkie one znajdują się na tak zwanej “białej liście”. Dzięki wyszukiwarce możesz szybko i łatwo zweryfikować, czy numer konta kontrahenta na niej widnieje i czy jest poprawny. Oczywiście aby wykonać taką transakcję, również twój numer konta musi być w powyższym rejestrze.

‍

Realizując przelew podajesz tylko jeden numer konta widniejący na fakturze. To bank automatycznie dzieli przesyłane środki i księguje je odpowiednio na rachunku głównym i VAT. Jednocześnie, jeśli na twoim rachunku VAT przypisanym do konta, z którego robisz przelew są jakieś środki, zostaną one wykorzystane do pokrycia wskazanej w komunikacie przelewu kwoty podatku. W wypadku braku środków na rachunku VAT, całość zostanie przelana z rachunku głównego.

Wpłaty i wypłaty z rachunku VAT

Przepisy ściśle określają jakie środki mogą zasilić twój rachunek VAT oraz na co możesz przeznaczyć te pieniądze. Szczegóły znajdziesz w poniższej tabeli.

W sytuacji, gdy nie będziesz miał możliwości wykorzystać środków z rachunku VAT do rozliczenia z fiskusem, ZUS lub opłaty należności celnych, masz prawo wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o uwolnienie środków.

‍

Wniosek złożyć możesz online lub w odpowiednim urzędzie skarbowym. Nie musi on dotyczyć całości środków, sam określasz sumę jaką chcesz uwolnić. Wniosek jest zwolniony z opłat, a decyzja podjęta będzie w ciągu maksymalnie 60 dni.

‍

Urząd może odmówić uwolnienia środków w zasadzie tylko jeśli zalegasz z podatkiem VAT lub “zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania podatkowe z tytułu VAT nie zostaną wykonane”. Możliwa jest też decyzja o uwolnieniu mniejszej niż wnioskowana przez ciebie kwota. W obu tych wypadkach przysługuje ci prawo do odwołania się od decyzji.

‍

O pozytywnej decyzji urząd skarbowy poinformuje ciebie oraz bank, który wskazaną w decyzji kwotę przeleje niezwłocznie na twój rachunek główny. Od tego momentu będziesz mógł spożytkować te środki na dowolny cel.