Planujesz założyć własną działalność gospodarczą? Przed tobą do podjęcia wiele decyzji, które mogą okazać się kluczowe dla przyszłości twojej firmy. Jedną z nich jest wybór sposobu opodatkowania. W jednoosobowej działalności gospodarczej wybrać możesz spośród trzech jego form. Na czym polegają? Jakie są między nimi różnice? Dowiesz się z tego tekstu.

Od początku 2022 r., rozpoczynając jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), możesz wybrać jedną z trzech form opodatkowania – na zasadach ogólnych, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Stosowana jest też jeszcze najprostsza forma rozliczania się z fiskusem w postaci karty podatkowej. Jednak nie można już jej wybrać. Korzystają z niej tylko przedsiębiorcy, którzy w ten sposób płacili podatki w latach ubiegłych.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych

Opodatkowanie na zasadach ogólnych (skala podatkowa) jest domyślną formą, przyjmowaną przez urząd skarbowy automatycznie w sytuacji, gdy nie zaznaczysz innej podczas zakładania jednoosobowej działalności gospodarczej. Jest ona tożsama ze stosowaną przez osoby nieprowadzące działalności.

Progi podatkowe i składka zdrowotna

W tym rozwiązaniu stosowana jest progresja podatkowa. Roczne dochody do 120 tys. zł obłożone są podatkiem wynoszącym 127 proc., a przekraczające tę sumę – 32 proc. Dodatkowo co miesiąc opłacać należy składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. dochodu. W sytuacji, gdy w danym miesiącu nie osiągniesz dochodu, lub gdy jego suma nie przekroczy minimalnego wynagrodzenia za pracę, składkę zdrowotną wyliczyć musisz od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku. W 2022 r. jest to 3010 zł, a więc minimalna miesięczna składka zdrowotna dla prowadzących JDG wynosi 270,90 zł.

Koszty i ulgi – jak zapłacić niższy podatek

Rozliczając się na zasadach ogólnych, możesz jednak skorzystać z różnych dostępnych mechanizmów obniżających podstawę opodatkowania. Przede wszystkim obowiązuje cię kwota wolna od podatku, a więc od rocznego dochodu za 2022 r. odliczysz 30 tys. zł. Możesz też wykazywać koszty uzyskania przychodu, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

‍

Sumę należnych podatków obniżają też ulgi, z których rozliczając się na zasadach ogólnych możesz skorzystać. Jest to między innymi ulga prorodzinna i możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem, co jest szczególnie korzystne w sytuacji, gdy w zarobkach małżonków jest duża dysproporcja.

Ulga dla klasy średniej – ile wynosi i jak wyliczyć (przestaje obowiązywać od 1 lipca 2022 r.)

Dostępna jest też specjalna ulga dla rozliczających się na zasadach ogólnych, których roczne przychody mieszczą się w przedziale 68 412-133 692 zł. To tak zwana ulga dla klasy średniej. Ma ona zrekompensować pracownikom i przedsiębiorcom wzrost obciążeń podatkowych w stosunku do stanu sprzed 2022 r.

‍

Dla zarabiających rocznie od 68 412 do 102 588 zł jest ona obliczana według wzoru:

ulga = (roczny przychód x 6,68 proc. – 4566) ÷ 0,17 zł

‍

Natomiast dla zarabiających powyżej 102 588 i nie więcej niż 133 692 zł wylicza się ją tak:

ulga = [roczny przychód x (-7,35 proc.) + 9829] ÷ 0,17 zł

W zależności od zarobków wynosi ona więc od niecałych 16 zł, aż do prawie 13,5 tys. zł rocznie.

Podatek liniowy

Podatek liniowy dla jednoosobowej działalności gospodarczej jest rozwiązaniem znacznie prostszym niż rozliczanie się na zasadach ogólnych. Bez względu na dochody jakie osiągniesz, zapłacisz jedną stawkę podatku – 19 proc. 

‍

Składka zdrowotna, którą też musisz opłacać przy tej formie opodatkowania, jest niższa od tej, którą objęci są rozliczający się na zasadach ogólnych. Przy podatku liniowym wynosi ona 4,9 proc. dochodu.

Koszty tak, ulgi nie

Przy podatku liniowym, podobnie jak w wypadku skali podatkowej, kwotę należności wobec fiskusa możesz obniżyć dzięki kosztom uzyskania przychodu. Oczywiście muszą być one bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością i odpowiednio udokumentowane.

‍

Od lipca 2022 r. rozliczający się  podatkiem liniowym mogą odpisać od dochodu lub zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu składkę zdrowotną. Wprowadzono jednak limit, który w roku 2022 r. wynosi 8700 zł. Ma on być corocznie waloryzowany, a informacja o nowej jego wysokości będzie publikowana w “Monitorze Polskim”.

‍

Niestety, przy tej formie rozliczeń nie będziesz mógł skorzystać z innych mechanizmów obniżających podatek. Wynosząca 30 tys. kwota wolna od podatku, możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem oraz różnego rodzaju ulgi podatkowe zarezerwowane są wyłącznie dla rozliczających się na zasadach ogólnych.

Podatek liniowy – kiedy się opłaca?

Łączne obciążenia w wypadku podatku liniowego – 19 proc. podatku i 4,9 proc. składki zdrowotnej (którą przynajmniej w części można odpisać), są niższe niż przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych – odpowiednio 12 (32) proc. i 9 proc. Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać więc, że podatek liniowy jest bardziej opłacalny dla prowadzących JDG.

‍

Jednak brak ulg i kwoty wolnej od podatku powoduje, że podatek liniowy staje się opłacalny dopiero od pewnego poziomu dochodów. Jeśli nie możesz skorzystać z żadnej z ulg oraz rozliczania się wraz z małżonkiem, podatek liniowy jest korzystniejszy przy dochodach rocznych powyżej 120 tys. Natomiast przy rozliczaniu się wspólnym granica ta przesuwa się powyżej 150 tys. – to ze względu na zastosowanie podwójnej kwoty wolnej.

‍

Każda kolejna ulga, z której możesz skorzystać przy rozliczaniu się na zasadach ogólnych powoduje, że próg opłacalności podatku liniowego przesuwa się jeszcze wyżej.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Trzecią formą opodatkowania, jaką możesz wybrać prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Jest to sposób najprostszy, ale jednocześnie obwarowany pewnymi warunkami.

‍

Ryczałt przeznaczony jest dla przedsiębiorców działających w jednym z obszarów wymienionych w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Ponadto, w kolejnych latach prowadzenia JDG można pozostać przy tej formie jeśli nie przekroczyło się limitu 2 mln euro (obliczonego według średniego kursu NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego).

Brak ulg i kosztów

Jak sama nazwa wskazuje, w wypadku ryczałtu należny podatek wyliczany jest od całości przychodu, a nie dochodu. Wybierając go nie będziesz więc miał możliwości odliczenia poniesionych kosztów. Nie skorzystasz też z ulg i wspólnego rozliczania się. Podstawę opodatkowania, podobnie jak w dwóch poprzednich formach, obniżają jedynie składki ZUS.

Stawki składki zdrowotnej i podatkowe w ryczałcie

W ryczałcie składka zdrowotna wynosi 9 proc. Jednak w przeciwieństwie do pozostałych dwóch form opodatkowania, nie jest wyliczana na podstawie rzeczywistych przychodów firmy. Podstawą jest “przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej”.

‍

Jeśli przychód firmy od początku roku nie przekracza 60 tys. zł, miesięczna składka zdrowotna obliczana jest od 60 proc. wyżej wspomnianego przeciętnego wynagrodzenia. Przy przychodach pomiędzy 60 a 300 tys. zł sumę składki wylicza się w oparciu o 100 proc., a przy wyższych – 180 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Musisz pamiętać, że w związku z rosnącymi przychodami, w trakcie roku możesz przekraczać kolejne progi. Wtedy zwiększała się będzie twoja miesięczna składka zdrowotna, ale też ostateczna suma składki rocznej. Będziesz miał miesiąc od upływu terminu złożenia deklaracji podatkowej na to, aby dopłacić wynikająca z tego tytułu różnicę.

‍

Wraz ze zmianami, które weszły w życie 1 lipca 2022 r. przedsiębiorcy rozliczający się ryczałtem będą mogli odpisać od przychodu połowę zapłaconych składek zdrowotnych.

‍

Jeśli chodzi o stawki podatku, to w ryczałcie jest ich 10 i mieszczą się w przedziale od 2 do 17 proc. To, jaka cię obowiązuje, zależy od branży w jakiej działasz, ale też od osiąganych przychodów. Szczegóły znajdziesz w art. 12 wyżej wspomnianej ustawy.

Dla kogo ryczałt jest korzystny

Mimo, że stawki podatku w wypadku ryczałtu są generalnie niższe niż w skali podatkowej i podatku liniowym, to brak możliwości odliczania kosztów i korzystania z ulg powoduje, że nie jest to rozwiązanie korzystne dla wszystkich.

‍

Zdaniem ekspertów, warto skorzystać z ryczałtu, jeśli prowadzona przez ciebie działalność charakteryzuje się dużą rentownością, to znaczy jeśli koszty nie przekraczają 20-30 proc. przychodu. Uzależnione jest to oczywiście od stawki podatku, a więc branży w jakiej działasz. W sytuacji, gdy koszty przekraczają poziom 30 proc. powinieneś raczej wybrać którąś z dwóch pozostałych form opodatkowania.